"Палеарктика қырандары: зерттеу және қорғау" III Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясы
ҚАУЫРСЫНДЫ ЖЫРТҚЫШТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚОРҒАУ. АРНАЙЫ ШЫҒАРЫЛЫМ 2. АННОТАЦИЯЛАР
МОҢҒОЛИЯДАҒЫ БҮРКІТТІҢ КӨБЕЮІ МЕН ҚОНЫС АУДАРУЫН ЗЕРТТЕУ
Дулмаа Х. (Моңғолия Ұлттық университеті; Моңғолия ғылым және жабайы табиғатты қорғау орталығы)
Контакт:
Хурэлсух Дулмаа khurelsukh910@gmail.com
Ұсынылатын дәйексөз: Дулмаа Х. Моңғолиядағы бүркіттің көбеюі мен қоныс аударуын зерттеу. – Пернатые хищники и их охрана. 2023. Спецвып. 2. С. 30–31. DOI: 10.19074/1814-8654-2023-2-30-31 URL: http://rrrcn.ru/ru/archives/34837
Бүркіттер (Aquila chrysaetos) Баян-Өлгей провинциясы мен көршілес аймақтардың экожүйелерінде маңызды рөл атқарады. Біздің зерттеулеріміз бүркіттің ұяларын жан-жақты зерттеуге және оның көші-қон үлгілерін спутниктік бақылауға бағытталған, бұл популяция динамикасы мен көші-қон мінез-құлқы туралы құнды ақпарат береді.
2021 жылдан 2022 жылға дейін біз Алтай, Алтанцугци, Баяннуур, БаянУлгий, Бугат, Делоун, Ерденебурен, Ногоннуур, Сағсай, Толгой, Цагааннуур, Ценгель және Уланхусты қоса алғанда, Баян-Өлгей провинциясының 13 түрлі уездерінде бүркіт ұясын жалпы іздестірдік. Жергілікті қауымдастықтармен және шопандармен серіктестіктегі бұл бірлескен күш-жігер бізге бүркіттің жалпы 75 ұясын анықтауға және құжаттауға мүмкіндік берді, оның 49-ы осы екі жылдық техникада белсенді болды.
Осы керемет құстарды жақсы түсіну үшін біз 2019 жылдың қыркүйегінде Улаанхус бүркіттер фестивалі кезінде басталған спутниктік бақылау бағдарламасын жүзеге асыра бастадық. GPS арқылы біз бұрын қазақтың аң аулау құстарында қолданылған, содан кейін босатылған бес бүркіттің көші-қонын бақыладық. Бұл қадағалау бастамасы бізге олардың қозғалысы мен мінезқұлқы туралы құнды деректер берді, олардың өмір сүру мәселелері мен кө- ші-қон маршруттарына жарық шашты.
Біздің зерттеулеріміз бүркіттерді сақтауға үлес қосып қана қоймай, сонымен қатар аймақтағы әртүрлі жыртқыш түрлердің, соның ішінде сақалтай (Gypaetus barbatus), тазқара (Aegypius monachus), қара кезқұйрық (Milvus migrans), дала қыраны (Aquila nipalensis), лашын (Falco peregrinus) және ителгілер (Falco cherrug) өзара байланысы туралы түсінігімізді жақсартады. Бұл түрлерді табиғи тіршілік ету ортасында зерттеу экожүйенің күрделі динамикасы туралы түсінігімізді байытады.
Өз нәтижелерімізбен бөлісе отырып, біз осы ерекше құстарды тереңірек түсінуге және олардың БаянӨлгей провинциясында және одан тыс жерлерде сақталуына ықпал етуге тырысамыз. Біздің презентациямызда бүркіт ұяларын зерттеу және көші-қонды бақылау нәтижелері, қауымдастықтың жабайы табиғатты зерттеуге және сақтауға қатысуының маңыздылығы атап өтіледі.