"Палеарктика қырандары: зерттеу және қорғау" III Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясы
ҚАУЫРСЫНДЫ ЖЫРТҚЫШТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚОРҒАУ. АРНАЙЫ ШЫҒАРЫЛЫМ 2. АННОТАЦИЯЛАР
2019 ЖӘНЕ 2023 ЖЫЛДАР АРАЛЫҒЫНДА ВЕНГРИЯДАҒЫ ШЫҒЫСТЫҚ ҚАРАҚҰСТЫҢ ЖАҒДАЙЫ
Хорват М. (MME BirdLife Венгрии, Будапешт, Венгрия)
Юхаш Т. (Хордобади ұлттық паркінің дирекциясы, Дебрецен, Венгрия)
Фатер И., Дик Г., Арвай М. (MME BirdLife Венгрии, Будапешт, Венгрия)
Пастори-Ковач С. (Ветеринариялық медицина университеті, Будапешт, Венгрия)
Контакт:
Мартон Хорват horvath.marton@mme.hu
Тибор Юхаш juhaszpoktibor@gmail.com
Имре Фатер fater.imre@mme.hu
Габор Дик deak.gabor@mme.hu
Мартон Арвай arvay.marton@mme.hu
Сильвия Пастори-Ковач koviszilvi@gmail.com
Ұсынылатын дәйексөз: Хорват М., Юхаш Т., Фатер И., Дик Г., Арвай М., Пастори-Ковач С. 2019 және 2023 жылдар аралығында Венгриядағы Шығыстық қарақұстың жағдайы. – Пернатые хищники и их охрана. 2023. Спецвып. 2. С. 281–283. DOI: 10.19074/1814-8654-2023-2-281-283 URL: http://rrrcn.ru/ru/archives/35082
Қарақұстың (Aquila heliaca) венгр популяциясын 1980 жылдан бері MME BirdLife Hungary және Венгрия ұлттық саябақтар дирекциясының инспекторлық қызметі мұқият қадағалап отырады. Соңғы төрт онжылдықта популяция баяу, бірақ тұрақты түрде өсуде, санының орташа өсім көрсеткіші 11% және бағалау бойынша ұя салатын популяция 230–240 жұптан (2018 ж.) 400– 450-ге дейін өсті (2023).
Таралу аймағы әлі күнге дейін оңтүстікке қарай кеңе йіп келеді және түр жаңа аумақтарды, әсіресе Бач-Кишкун, Чонград және Дьёр-Мосон-Сопрон уездеріне шоғырланды, бірақ тіпті Сербия мен Румынияға да тарады. Ұя салу тығыздығы ұя салу таралу аймағының негізгі аудандарында, әсіресе Паннония алаптарындағы осы түрдің ең маңызды тірегі болып табылатын Хевес, Яс-Надькун-Сольнок және Бекеш уездерінде де өсті. Сонымен қатар, 2022 жылға қарай өсірудің орташа жетістігі 1,54 балапан/ұя салатын жұп және 1,91 балапан/жетістікті жұпқа дейін өсті. EU LIFE Nature бағдарламасы (HELICON және PannonEagle LIFE жобалары) арқылы нақты және жан-жақты қоршаған ортаны қорғау шараларының арқасында жыртқыш құстардың улануының таралуы төмендеді және 2014 және 2022 жылдар арасында салыстырмалы түрде төмен болып қалды. Құстар басы санының айтарлықтай өсуіне және жұмыс тобының мүмкіндігі шектеулі болуына байланысты 2023 жылы ұлттық мониторинг хаттамасына өзгерістер енгізілді. Ұлттық популяцияның негізгі параметрлерін (яғни, ұя салатын жұптардың саны, балапандардың саны) Венгрия ұлттық парктері дирекциясының қорықшылар қызметі әлі де бақылайды. Екінші жағынан, MME BirdLife Hungary компаниясының көбею жетістігілігі туралы егжей-тегжейлі мәліметтерді жинайтын кешенді мониторингі бағ- дарламасы (соның ішінде сақиналау және дронмен бақылау, қоректенуі және генетикалық талдау) тек таңдалған мониторинг аймақтарына бағытталған, олар соңғы кездері популяцияның 50% қамтуда (шамамен 200 жұп).
Жасаң қарақұс. Ф. Имренің фотосы.
Жасаң қарақұс және Аққұйрық субүркіт (Haliaeetus albicilla). Ф. Имренің фотосы.
Қарақұстар жұбы. Фото М. Хорваттің фотосы.