"Палеарктика қырандары: зерттеу және қорғау" III Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясы
ҚАУЫРСЫНДЫ ЖЫРТҚЫШТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚОРҒАУ. АРНАЙЫ ШЫҒАРЫЛЫМ 2. АННОТАЦИЯЛАР
БОЛГАРИЯДА ҚАНАТТЫ ЖЫРТҚЫШТАРДЫ САҚТАУҒА БАҒЫТТАЛҒАН УЛАНУДЫҢ АЛДЫН АЛУ ШАРАЛАРЫ
Добрев Д.Д., Терзиев Н.Г., Добрев В.Д. (Болгар құстарын қорғау қоғамы / BirdLife Болгария, Пловдив, Болгария)
Аркумарев В.С. (Болгар құстарын қорғау қоғамы / BirdLife Болгария, Хасково, Болгария)
Стаменов А. (Болгар құстарын қорғау қоғамы / BirdLife Болгария, София, Болгария)
Контакт:
Добромир Добрев dobromir.dobrev@bspb.org
Николай Терзиев nikolai.terziev@bspb.org
Волен Аркумарев volen.arkumarev@bspb.org
Антон Стаменов anton.stamenov@bspb.org
Владимир Добрев vladimir.dobrev@bspb.org
Ұсынылатын дәйексөз: Добрев Д.Д., Терзиев Н.Г., Аркумарев В.С, Стаменов А., Добрев В.Д. Болгарияда қанатты жыртқыштарды сақтауға бағытталған уланудың алдын алу шаралары. – Пернатые хищники и их охрана. 2023. Спецвып. 2. С. 178–180. DOI: 10.19074/1814-8654-2023-2-178-180 URL: http://rrrcn.ru/ru/archives/35003
Болгариядағы улануға қарсы алғашқы кинологиялық жасақ 2016 жылы құрылды. Ол 4 жылдан астам уақыт (2016 ж. қазан – 2020 ж. желтоқсан), Родопа шекарасындағы тауларда (LIFE 14 NAT/NL/901) тасқара мен ақбас құ- майды сақтау жобасы аясында жұмыс істеді. Осы уақыт ішінде 153 тінту және күзет жүргізілді. Күзеттердің көпшілігі Болгар жұртшы популяциясының орталық аумағы болып табылатын шығыс Родоптарды (80%) қамтыды. Бар лық олжалардың жалпы саны – 310, оның 40-заңсыз уланған жануарлар, 7 – жануарлардың қалдықтары және 10 – уланған жемдер. Бір улану жағдайында өлімнің орташа саны 2,86±3,5 құрайды. Уланумен күрес жөніндегі кинологиялық жасақ уланудың 11 түрінің құрбандарын тапты, олардың ішінде тасқара пен ақбас құмай 17,5% (n=7) құрады. Барлық жағдайда жыртқыш құстар кездейсоқ құрбан болуы, өйткені улар адам-жыртқыш және адам-адам қақтығыстарында қолданылды. Қасқырлар мен үй иттері уланудың ең көп таралған құрбандары болды, олардың жалпы санының сәйкесінше 22,5% және 20% құ- рады. Сипатталған жағдайларда негізгі улы заттар карбофуран мен метомил болды.
Кинологиялық отрядтың жұ- мысымен қатар мемлекеттік билік пен ҮЕҰ (Қоршаған орта және су ресурстары министрлігі, азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Болгария агенттігі, Орман шаруашылығын басқару, Ұлттық полиция, Болгария Ғылым академиясы және т.б.ҰІЖ) қатысуымен жабайы табиғатта заңсыз пайдаланумен күрес жөніндегі Ұлттық іс-қимыл жоспарын (бұдан әрі-ҰІЖ) әзірлеу басталды. 2021 жылы қоршаған орта және су министрлігімен белсенді ынтымақтастық нәтижесінде Ұлттық іс-қимыл жоспары ақыры министрдің мақұлдауына ие болды.
Соңғы екі жылда (2021–2022) Болгарияда жабайы жануарлардың улануына қарсы жергілікті мүдделі тараптар желісі құрылды. Оған 55 мал өсірушілер, фермерлер, аңшылар, ветеринарлар және ауылдық елді мекендердің басшылары кіреді.
Ит патрульдері қазір Грекия мен Болгарияда табиғаттағы жыртқыш құсты қызықтырып шақыратын улы жемдерді анықтау және залалсыздандыру үшін қолданылады. В. Саравияның фотосы.
Итпен патрульдеу кезінде уланған құстар мен уланған жемдер табылды. Г. Диктің фотосы.
Грециядағы уланған бүркіт (Aquila chrysaetos). Л. Сидропулостың фотосы.
Солтүстік Македония Республикасындағы уланған жұртшы (Neophron percnopterus). М. Велевскийдің фотосы.