"Палеарктика қырандары: зерттеу және қорғау" III Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясы

III Халықаралық ғылыми-практикалық конференциясын өткізеді «ПАЛЕАРКТИКА ҚЫРАНДАРЫ: ЗЕРТТЕУ ЖӘНЕ ҚОРҒАУ», 2023 ж. 25–28 қыркүйек, “Almaty Resort” шипажайы, Алматы қ., Қазақстан

Қырандардың барлық еуразиялық түрлері аздыкөпті сирек кездеседі, сондықтан оларды сақтау құстар көбейетін, қоныс аударатын және қыстайтын елдердің бірлескен күш-жігерін қажет етеді. Табиғатты қорғау шараларын жоспарлау популяциялардың мәртебесін және бар қауіптерді зерттеуді талап етеді.

Конференцияның мақсаты - қырандардың қазіргі жағдайды зерттеу және сақтаудың жағымсыз факторлары мен әдістерін талқылау және ең осал түрлерді қорғау стратегиясын ұсыну.

«Палеарктика қырандары: зерттеу және қорғау» атты бірінші және екінші конференциялар 2013¹ және 2018² жылдары Ресейде, біріншісі Татарстан Республикасында, екіншісі Алтайда өтті.

I және II конференцияларда ең осал түрге – дала қыранына ерекше назар аударылды. Бірінші конференцияда басталған халықаралық ынтымақтастықтың арқасында ХТҚО қызыл парағындағы дала қыраны мәртебесі «жойылып кету қаупі төнген» дәрежеге көтерілді, сонымен қатар бұл түрді сақтаудың ресейлік стратегиясы құрылды. Екінші конференцияда көші-қон түрлері бойынша конвенция (CMS) кезінде жыртқыш құстар туралы өзара түсіністік меморандумы шеңберінде дала бүркітін сақтау бойынша жаһандық іс-қимыл жоспарын құру туралы ұсыныспен жұмыс тобы құрылды.

2023 жылғы конференцияның басты бағыты – дала және шөлді аймақтардағы жыртқыштарға әсер ететін жағымсыз факторларды, мысалы, электр желісі кешені нысандарында құстардың өлімі, улану, ұя салатын жерлерде де, көші-қон жолдарында да жемнің жетіспеушілігі сияқты жағымсыз факторларды жою бойынша практикалық іс-шараларды әзірлеу. Сондай-ақ, конференция аясында жоспарлануда ұлттық стратегияны құру жоспарын талқылау Қазақстанда дала бүркітін сақтау.

Конференцияның мақсатты түрлері: бүркіт (Aquila chrysaetos), қарақұс қыран (A. heliaca), дала қыраны (A. nipalensis), саван қыраны (A. rapax), қырғи қыран (A. fasciata), үлкен және кіші шаңқылдақ қыран (A. clanga, A. pomarina), бақалақтақ бүркіт (Hieraaetus pennatus), айдарлы бүркіт (Nisaetus nipalensis), аққұйрықты субүркіт (Haliaeetus albicilla), ақиықты бүркіт (H. pelagicus), кезқұйрықты субүркіт (H. leucoryphus), жыланжегіш (Circaetus gallicus), балықшы тұйғын (Pandion haliaetus).

Конференцияның негізгі тақырыптары:
- Қыран популяциясы - қазіргі жағдайы мен тенденциялары;
- Қауіптер-адамның ізіне түсуі, улануы, электр тогының соғуы және соқтығысуы;
- Қорғау-тәсілдер мен әдістер, халықаралық ынтымақтастық;
- Бүркіттерді зерттеу әдістері;
- Ұя салу биологиясы, экология;
- Орнын ауыстыруы-тіршілік ету ортасын пайдалану, көші-қонды зерттеу, оның ішінде сақиналар мен трекерлер арқылы;
- Қырандардың генетикасы, эволюциясы, филогенезі және филогеографиясы, систематикасы;
- Климаттың өзгеруі – ықтимал әсер етуі және ықпалын тигізу;
- Еріксіз өсіру және тұрақты пайдалану;
- Қырандар экологиялық көрсеткіштер ретінде.

Организаторы конференции:
"Биоалуантүрлілікті зерттеу және сақтау орталығы" қоғамдық қоры (BRCC)³
Ресейдің жыртқыш құстарды зерттеу және қорғау желісі (RRRCN)⁴
Қазақстандық биоалуантүрлілікті сақтау қауымдастығы (АСБК)⁵
Қазақстан Республикасының Зоология институты⁶
Қазақстанның құстарды қорғау одағы
Ресейлік құстарды қорғау одағы (СОПР)⁷
Венгрия құстарды қорғау қоғамы (MME/Birdlife Hungary)⁸
Табиғатты қорғау және биоалуантүрлілік одағы (NABU, Германия)⁹
Aquila – Kordian Bartoszuk (Польша)¹⁰
Айналмалы жел (ТОО VETERS) (Қазақстан)¹¹

Демеушілер:
Критикалық экожүйелердің ынтымақтастық қоры (CEPF)¹²
Табиғат қоры LIFE ЕС (LIFE21-NAT-HU-LIFE SakerRoads)¹³
VGP FOUNDATION¹⁴
Өзара түсіністік қоры / Trust for Mutual Understanding (TMU)¹⁵
Siberian Wellness¹⁶

Конференцияның бағдарламалық комитеті:
Анатолий Фёдорович Ковшарь (конференция төрағасы), б.ғ.д., проф., Қазақстанның құстарды қорғау одағы, Алматы қ., Қазақстан;
Тодд Катцнер (конференцияның тең төрағасы), PhD, Геологиялық қызметтің орман және жайылымдық экожүйелер ғылыми орталығы США, Бойсе қ., Айдахо, США;
Аркадий Петрович Исаев, б.ғ.д., РҒА СБ криолитозонаның биологиялық проблемалары институты, Якутск қ., Ресей;
Игорь Вячеславович Карякин, RRRCN, «Сибекоцентр» ЖШҚ, Новосибирск қ., Ресей;
Виталий Ковалёв, NABU, Германия;
Майк МакГради, PhD, Халықаралық құстарды зерттеу, Австрия;
Бернд-Ульрих Мейбург, проф., NABU, Германия;
Александр Леонидович Мищенко, б.ғ.к., А. н. Северцов атындағы Экология және эволюция мәселелері институты РҒА, Мәскеу қ., Ресей;
Евгений Роальдович Потапов, PhD, проф., Брин Этин Колледжі, Пенсильвания, США;
Матяш Проммер, PhD, Герман Отто Институты, Венгрия;
Илья Эдуардович Смелянский, АСБК, Қазақстан;
Сергей Львович Скляренко, АСБК, Алматы, Қазақстан;
Ричард Харнесс, сертификатталған жабайы табиғат биологы, EDM International, Колорадо, США;
Мартон Хорват, PhD, MME BirdLife Венгрия, Будапешт қ., Венгрия.

Конференцияның ұйымдастыру комитеті:
Екатерина Акентьева, ҚР Зоологии институты, Алматы қ., Қазақстан;
Ринур Бекмансуров, RRRCN, «Нижняя Кама» ҰП ФМБМ , Елабуга қ., Татарстан Республикасы, Ресей;
Алёна Каптёнкина, BRCC, Қарағанды қ., Қазақстан;
Игорь Карякин, RRRCN, «Сибекоцентр» ЖШҚ, Новосибирск қ., Ресей;
Виталий Ковалёв, NABU, Германия;
Дмитрий Малахов, ҚР Зоологии институты, Алматы қ., Қазақстан;
Эльвира Николенко (секретарь), RRRCN, «Сибекоцентр» ЖШҚ, Новосибирск қ., Ресей;
Оңғарбаев Нұрлан, BRCC, Алматы қ., Қазақстан;
Генриетта Пуликова, BRCC, Қарағанды қ., Қазақстан;
Елена Шнайдер, б.ғ.к., RRRCN, «Сибекоцентр» ЖШҚ, Новосибирск қ., Ресей.

Өткізу орны:
«Almaty Resort» шипажайы
Адрес: Казахстан, г. Алматы, ул. Альмерек, 1/1 (м-н Каргалы, Бостандыкский р-н). Локация: N43.1748, E76.8779

Формат:
Сырттай жұмыс күні – ұйымдастыру комитетімен келісе отырып, жеке баяндамашыларға арналған баяндамалар онлайн трансляцияланады.

Жұмыс тілдері: Ағылшын, орыс, қазақ (сессияларда ілеспе аударма қамтамасыз етіледі).

---

1 http://rrrcn.ru/ru/conference-2013
2 http://rrrcn.ru/ru/conference-2018
3 http://www.brcc.kz
4 http://rrrcn.ru
5 http://www.acbk.kz
6 http://zool.kz/eng/main-page
7 http://www.rbcu.ru
8 http://www.mme.hu
9 http://en.nabu.de
10 http://aquila-it.pl/en
11 http://veters.kz
12 http://www.cepf.net
13 http://cinea.ec.europa.eu/programmes/life/nature-and-biodiversity_en
14 http://www.vgp-foundation.eu
15 http://www.tmuny.org
16 http://ru.siberianhealth.com

---